MAX Q

Gisteren roerde alleen de Groninger bodem zich. Vandaag is Groningen niet meer alleen.

Op deze plek hoop ik u regelmatig te informeren over de heroriëntatie van de civiele luchthaven van Den Helder. Sinds 2016 mag ik de directie namelijk bijstaan om de luchthaven door de energietransitie te gidsen. Een geweldig mooie maar vooral uitermate spannende opdracht met vele “cliffhangers”, waar ik u vanaf deze plaats dus graag regelmatig getuige van wil laten zijn.

En nee, MAX Q heeft niets met de indrukwekkende prestaties van Max Verstappen te maken. Alhoewel Max ook (laag) vliegt, is er verder geen relevante luchtvaart link. Nee, de MAX Q-conditie is het punt waarop de atmosferische vlucht van een ruimtevaartuig de maximale dynamische druk bereikt. Alleen door zeer zorgvuldige vluchtbeheersing kan dit punt veilig worden gepasseerd en het vaartuig en haar bemanning behouden blijven. Ik vond dit een toepasselijke titel omdat de klimaatomstandigheden die voor de instandhouding van ons fragiele ecosysteem belangrijk zijn, zich op MAX Q bevinden. Alleen een zeer zorgvuldige mondiale energietransitie zal ons voorbij dit punt kunnen brengen. Niemand zal aan de effecten van deze transitie kunnen ontsnappen en ook de luchthaven heeft er sinds 2015 keihard mee te maken.

Maar in deze eerste column wil ik graag iets langer stilstaan bij de invloed die de energietransitie op ons allemaal uitoefent, voordat in de volgende columns inga op de effecten op de offshore luchtvaart op de Noordzee.

Laten we het eerst eens hebben over die transitie van fossiele brandstoffen naar volledig duurzame vormen van energie in 2050. Deze komt dus voort uit de afspraken om de aarde niet meer dan 1,5 graad te laten opwarmen ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Dit door de beperking van de uitstoot van CO2, zoals vastgelegd in klimaatakkoorden van Parijs COP-21 en recent weer stevig opgeschud tijdens COP-26 in Glasgow. Niet dat onze planeet deze kleine door de mens veroorzaakte opwarming niet aan zou kunnen. In vergelijking met de zon die ze over 7 miljard jaar tegenkomt is het peanuts. Nee, het belachelijk fragiele ecosysteem waarbinnen wij als soort gedijen wordt bedreigd. En daarom is die actie noodzakelijk om als een soort verlenging van ons tijdelijke huurcontract te kunnen krijgen.

De energietransitie bestaat uit een pakket ambities dat zowel Europees als mondiaal is afgestemd. In Nederland is een deel daarvan vastgelegd in de klimaatwet. Tot nu toe lopen de resultaten van dit alles ver achter op deze plannen en ambities, zoals recent in Glasgow opnieuw is geconstateerd. En elke keer dat dit gebeurt, worden de doelen nog ambitieuzer dan ze al waren;  in Nederland van oorspronkelijk 30% CO2 reductie in 2030, naar 40% reductie. In de EU zelfs van 40 naar 55% reductie in 2030! En men wil dat bereiken door beprijzen, het stellen van doelen en het opstellen van regelgeving. Aan ambitie opnieuw geen gebrek. Maar ik zie nog geen plan van uitvoering.

Nederland ambieert daarnaast ook een leidende rol in de wereld. De Nederlandse bijdrage aan het CO2 probleem bedraagt mondiaal echter 0,23%. Oftewel: als de rechter morgen zou kunnen afdwingen dat Nederland al haar uitstoot zou kunnen neutraliseren, dan heeft dat een bescheiden effect. Dat leiderschap zou zich dus beter vertalen in een mondiale aanpak, waarbij de middelen van het ene land aangewend kunnen worden in een ander land om een veel groter effect te realiseren dan het eerstgenoemde land zelf veroorzaakt. Door Nederland wat langer op aardgas te laten draaien en andere landen eerst van de zwaardere brandstoffen, zoals olie en kolen, af te helpen sorteert dat een groter klimaateffect dan door eerst hier van het gas te gaan. Een soort offerbereidheid, waardoor eerder in de geschiedenis groot onheil succesvol werd afgewend. Maar daartoe lijken we allerminst meer bereid. Iedereen in Nederland is natuurlijk voor maatregelen die voor een beter klimaat moeten zorgen. Alleen liever niet in mijn achtertuin, liever geen bio-massa, geen kernenergie, geen wind op land, geen grote zonneparken en al helemaal geen olie of gas en verder wel een beetje tempo graag. Kom daarbij niet aan mijn auto, vliegvakantie of woning. En elke vorm van belasting is natuurlijk uit den boze. Geef eerst dat kwartje van Kok maar eens terug. Tja, zo komen we er natuurlijk nooit.

De effecten die de energietransitie op ons allemaal zal hebben kunnen niet genoeg worden onderschat. Daar bent u recent achter gekomen bij de spectaculaire stijging van de gasprijs, die niemand ook zag aankomen. Ik hoop dat u een vast contract heeft. Tegelijkertijd moeten we ervoor waken dat we onze eigen capaciteiten en mogelijkheden niet overschatten. Alles wat sinds de industriële revolutie tot stand is gebracht: onze vrijheid, veiligheid, comfort en economie worden op dit moment voor het overgrote deel aangedreven door fossiele energie. Fossiele energie is vervlochten met elke vezel van ons bestaan. Dat uiteenrafelen en vervangen door een ander systeem vergt een bizar goed doordacht plan, zoals valt op te maken uit bijgevoegde grafiek. En dat plan zie ik nog niet.

Nou is het natuurlijk niet mijn bedoeling om u met deze columns helemaal de put in te praten. Of om vast te stellen dat we helemaal niets hoeven doen, omdat het probleem niet bij ons ligt. Natuurlijk niet. Maar het is wel belangrijk om deze trend te duiden om daarmee een relatie te kunnen leggen met de drempels die wij als burgers tegenkomen bij het noodzakelijk veranderen van onze energieconsumptie.

We zijn goed op weg met de uitrol van hernieuwbare energie, maar “morgen van het gas af” is pure onzin. Het zou beter zijn als politici wat minder bezig zouden zijn met hun dagkoers of populariteitsscore en gezamenlijk een transitiepad tot aan 2050 uitrollen. Wat ze willen hebben we, ook recent in Glasgow, weer luid (en soms duidelijk) gehoord. Maar hoe we daar moeten komen, daarover bestaat nog te veel onduidelijkheid. Tot die tijd kunnen schokken van het energiesysteem, ook in Groningen, weleens eerder norm dan uitzondering zijn.

Nick Waterdrinker
Business Development Manager

15-11-2021